Project Manager - jak zacząć karierę?

Być może najprościej by było, gdybym podał listę certyfikatów, kursów i umiejętności, które wystarczy zdobyć, aby zostać PMem. Mógłbym przygotować takie zestawienie na podstawie mojej historii i innych znajomych PMów. Proste i łatwe rozwiązanie. Tylko czy skuteczne?

Jeżeli chcesz zacząć pracować jako PM, to mam dla Ciebie pierwszą ważną myśl — po pierwsze weryfikuj informacje i podejmuj decyzje w oparciu o dane. Nie jest więc aż tak kluczowe, co mówią Ci inni, co przeszli i jak dotarli do miejsca, w którym są obecnie. Ważne jest, jak w tej chwili wygląda rynek i które kompetencje są szczególnie cenione. 

Niech przemówią fakty

Zagłębiłem się więc w ten temat i przeprowadziłem badanie rynku korzystając z ofert zamieszczonych na bulldogjob.pl. W dalszej części artykułu przedstawiam konkretne informacje i tendencje, które mam nadzieję, pozwolą Ci obrać właściwy kierunek na drodze do rozpoczęcia kariery w obszarze zarządzania projektami.

Czy zarządzanie projektami jest dla Ciebie?

Najpierw podstawy, czyli — czy warto? Zanim podejmiesz konkretne i być może kosztowne kroki, to zastanów się, czy to jest odpowiednia rola dla Ciebie. Co robi PM na co dzień?

• Przede wszystkim się komunikuje — z zespołem, klientami, interesariuszami. Telefony, maile, komunikatory. Prowadzenie efektywnych spotkań, skuteczne zarządzanie konfliktami, negocjowanie, udzielanie informacji zwrotnej itd. Jak to brzmi dla Ciebie? Jeżeli jesteś osobą, która jest ostatnia w kolejce gdy trzeba zadzwonić po pizzę, to zastanów się, czy rola PMa faktycznie sprawi Ci frajdę.
• Planuje, planuje, planuje — prowadzenie projektu to wieczne planowanie. Pojawiają się problemy, zmiany, trzeba uwzględniać wiele czynników i odpowiednio sterować projektem. Praca z tabelkami, wykresami, diagramami. Obliczenia, daty, koszty itd. Ciągłe planowanie, dane i liczby. Czujesz się z tym dobrze?
• Podejmuje decyzje i bierze odpowiedzialność za projekt. Jako PM z jednej strony oddajesz sporo przestrzeni innym. Sam nie wykonujesz pracy, a jednak bierzesz odpowiedzialność za końcowy efekt. To może być obciążające. Czy lubisz mieć na sobie odpowiedzialność, a czy wręcz przeciwnie? Jak łatwo przychodzi Ci podejmowanie decyzji?

Co w zamian? Na pewno sporo satysfakcji, brak nudy i nieograniczone możliwości rozwoju. Każdy zespół, projekt i etap to nowe wyzwania. Tego na pewno nie zabraknie! 

Kasa też się zgadza. Według raportu bulldogjob PM zarabia średnio 15 258 zł w przypadku kontraktu B2B.

Jeżeli dalej chcesz w to wejść, to być może zadajesz teraz pytanie: ok, gdzie jest haczyk? Faktycznie, jest jedno “ale”...Ten sam raport wskazuje, że średnie doświadczenie PMa to 7 lat. Drugie najwyższe po architektach IT. 

Sprawdziłem od razu liczbę ofert dla Junior PMów. Na dzień pisania tego artykułu takich ofert jest w bulldogjob dokładnie ZERO, przy wszystkich 51 ofertach dla PM, w tym 16 dla Seniorów. Faktycznie nie jest tak łatwo zacząć. Na koniec powiem Ci o kilku sposobach. A już od dzisiaj możesz zacząć przygotowywać się do tej roli. To nie będzie moment, więc zarezerwuj sporo czasu na naukę. Tak naprawdę, to czas nauki nigdy się nie skończy. Wchodzisz w to?

Co na to rynek?

Pójdźmy więc krok dalej — zobaczmy które kompetencje są obecnie szczególnie ważne, a które pracodawcy określają jako “nice to have”. Zaglądam do kilkudziesięciu ofert o pracę. Wyraźnie rzucają się w oczy następujące trendy:

• Wykształcenie nie ma większego znaczenia. Pojawia się sporadycznie, zwykle jako “nice to have”. Tak samo certyfikaty i teoretyczna znajomość metodyk. Nie masz wykształcenia z zarządzania? Nie ma problemu.
• Znajomość narzędzi również ląduje gdzieś na końcu listy wymagań, lub nie ma jej wcale. Obsługa Jiry to nie jest rocket science. 
• Doświadczenie w realizowaniu projektów — w większości ofert na pierwszym miejscu pojawia się właśnie doświadczenie zdobyte w boju. O tym będzie więcej później.
• Znajomość cyklu życia oprogramowania/produktu IT. Ciężko zarządzać projektem IT bez takiej wiedzy. Absolutne “must have”.
• Dowolne doświadczenie w zarządzaniu, praca z zespołem, leadership. Nikt nie chce powierzać wartościowych pracowników szefowi, który nigdy nie zarządzał zespołem. Często w ofertach wspominane jest jakiekolwiek doświadczenie w zarządzaniu.
• Angielski — zwykle obowiązkowy. Patrz wcześniejszy punkt o komunikacji. Nie musi być perfect. Trzeba umieć się dogadać.
• Agile — również “must have” w większości przypadków. Znajomość dobrych praktyk i przede wszystkim rozumienie, o co w tym chodzi.
• Praca w oparciu o dane, metryki — to jest bardzo ważny współczesny trend. Narzędzia i urządzenia pozwalają zbierać szereg metryk. Jeżeli umiesz je wykorzystać, to masz dodatkowe punkty!
• Planowanie — klasyka zarządzania projektami. Obecne prawie w każdej ofercie. 
• Specjalizacja — część ofert dotyczy zarządzania projektami w konkretnym obszarze. Wtedy wymagana jest widza dziedzinowa, np. z:
• bezpieczeństwa,
• integracji systemów,,
• przenoszenia usług do chmury,
• finansów itp.

Co z tego wynika — czyli co zrobić już dzisiaj?

Czyli jak zacząć jako PM? Na podstawie wymienionych trendów w ogłoszeniach o pracę proponuję wdrożyć kilka elementów już od teraz:

• Wyniki badania wskazują jasno — po pierwsze zacznij od zdobycia doświadczenia w IT. Pracując w projektach, zobaczysz od środka, jak się projektuje, planuje, wytwarza czy testuje software. Bez takiego doświadczenia będzie naprawdę ciężko. Popularną ścieżką do wejścia w IT jest testowanie. Ja od tego zaczynałem kilkanaście lat temu. W takiej pracy być może zdobędziesz też konkretną specjalizację, np. z finansów. To może być cenny kapitał na przyszłość.
• Szlifuj angielski i szukaj pracy, w której będziesz mówić na co dzień po angielsku (pamiętaj, że PM = komunikacja).
• Szukaj okazji, aby zarządzać zespołem. Zgłaszaj się do wszelkich projektów wewnętrznych. Jak jeszcze studiujesz, to zgłoś się do któregoś z kół studenckich. Zaangażuj się w wolontariat (polecam dołączyć do PMI Poland Chapter). Zrób coś, aby móc wykazać realne doświadczenie w zarządzaniu.
• Ucz się o zarządzaniu projektami, o planowaniu, zwinności. Szukaj sprawdzonych treści, materiałów i szkoleń przygotowanych przez praktyków (zapraszam na Project Makers). Wiedzy nigdy za wiele i nigdy nie wiesz, co Ci się przyda w danym momencie. A certyfikaty zostaw na później. Te najważniejsze i tak wymagają zdobycia doświadczenia w zarządzaniu projektami. 
• Zaprzyjaźnij się z danymi. Poznaj narzędzia analityczne. Oswój się z tabelami przestawnymi i poznaj podstawy składni DAX. Możesz to zrobić całkowicie za free np. w ramach programów szkoleniowych Microsoft. Z taką wiedzą ogarniesz dowolny raport. A raporty i konkretne dane to jest coś, co każdy szef niezwykle doceni.

Jak zostać Junior PM-em w IT?

No dobra, wszystko fajnie, tylko co z kryterium, które jest najważniejsze według pracodawców? Czyli jak zdobyć doświadczenie w zarządzaniu projektami IT, kiedy ogromna większość ofert wymaga tego doświadczenia już na starcie?

Mam dla Ciebie trzy wskazówki:

• Spójrz na to z perspektywy firmy, która ma powierzyć projekt osobie bez doświadczenia w zarządzaniu projektami. Jest to spore ryzyko i dużo łatwiej będzie je zaakceptować, gdy dasz się wcześniej poznać jako ktoś warty zaufania, sumienny i pracowity. Czyli — dołącz najpierw do danej firmy i projektów IT w dowolnej roli. Pokaż w praktyce, że skutecznie planujesz i dowozisz powierzone zadania, że potrafisz się komunikować i pracować w zespole. Uzupełnij to ugruntowaną wiedzą na temat zarządzania projektami. Z czasem zgłoś chęć poprowadzenia mniejszych projektów. Masz duże szanse, że taka droga zadziała!
• Szukaj stanowisk juniorskich, asystenckich, pomocniczych. Czasami pojawiają się takie ogłoszenia typu: asystent/ka PMa. Nie jest tego dużo, ale możesz próbować. Opcja ta jest szybsza niż pierwsza, ale dużo mniej skuteczna. Czasami trzeba mieć trochę szczęścia.
• Freelancing, czyli zdobywanie doświadczeń PM-owych w boju. I to naprawdę ciężkim boju. Portali dla freelancerów jest ogrom. Panuje na nich równie ogromna konkurencja. Licytacja odbywa się przede wszystkim na poziomie ceny, a konkurujesz z krajami, w których koszty życia są dużo niższe niż w Polsce. Nie nastawiaj się więc na duże zarobki. Możesz za to zdobyć pierwsze doświadczenia w prowadzeniu projektów IT, czyli coś, co da Ci przepustkę do “poważniejszych” przedsięwzięć w kolejnych latach. Jeżeli brzmi to interesująco, to zakładaj profile freelancerskie i próbuj. Tych prób może być naprawdę sporo, zanim dostaniesz upragnione zlecenie. Ta opcja wymaga więc sporo cierpliwości i determinacji, przy trudnych do przewidzenia szansach na sukces.

Jest jeszcze opcja “premium” - możesz założyć własny zespół i spróbować rozkręcić start-up korzystając z różnych form wsparcia. To jest najtrudniejsza i najbardziej ryzykowna ścieżka. W zamian może dać dużo frajdy i satysfakcji. Może także dostarczyć ponadprzeciętne wyniki finansowe. Niezależnie od efektu, zdobędziesz w ten sposób ogromne doświadczenie w prowadzeniu projektów.

Na koniec

Rozpoczęcie pracy w zarządzaniu projektami IT zwykle wymaga czasu. Najczęściej objęcie roli PMa poprzedza kilkuletni staż na stanowiskach specjalistycznych. Pozwala to zrozumieć mechanizmy projektowe, zobaczyć co działa, a co nie. To także czas na zdobywanie kompetencji technicznych, które ułatwiają późniejszą komunikację ze specjalistami. Pamiętaj, że rola PMa to duża odpowiedzialność. Twoje kompetencje bardzo szybko zostaną poddane próbie przez realia projektowe. Twoim zadaniem jest przekonać pracodawcę, że spełnisz oczekiwania i dowieziesz projekt.