Różnorodność i kompetencje miękkie w branży IT.
Rynek IT wciąż się rozwija, z tego powodu zapotrzebowanie na specjalistów z tej branży stale wzrasta. Nie trzeba sięgać do statystyk, aby zaobserwować, że stanowiska informatyczne zdominowane są przez mężczyzn. Coraz częściej jednak na pracę w IT decydują się także kobiety. Jak sobie radzą? Jaki wpływ na efektywność firmy może mieć decyzja o stworzeniu mieszanych zespołów?
Nie każdy posiada predyspozycje psychologiczne do pracy w IT, niezależnie czy mowa tu o kobietach czy mężczyznach. Specyfiką branży informatycznej jest możliwość rozpoczęcia kariery bez ukończenia specjalistycznych kierunków, o ile nasza wiedza poparta jest praktycznymi umiejętnościami, które stale będziemy doskonalić. Z tego też powodu bycie informatykiem wymaga wiele samodyscypliny, ambicji, wytrwałości, opanowania, asertywności, otwartości umysłu, kreatywności i chęci ciągłej nauki. Z jednej strony obszar IT rozwija się na tyle szybko, że sprawdzające się dotąd rozwiązania przestają szybko działać i niezbędne jest wdrożenie nowych. Z drugiej, zdarza się, że praca nad jednym kodem zajmuje kilka tygodni, dlatego ważne są też takie cechy jak: preferowanie monotonni i powtarzalności wykonywanych zadań, sumienność, rzetelność, cierpliwość. Nie jest regułą, że wszyscy informatycy preferują monotonię, bywa ona jednak cechą ułatwiającą pracę (oczywiście poziom monotonii jest zróżnicowany ze względu na typ stanowiska, co należy brać pod uwagę podczas dopasowywania do niego kandydata). Za motywacją osiągnięć powinny zatem stać chęć rozwoju osobistego, elastyczność, preferowanie trudnych zadań, zapał do nauki, zaangażowanie, łatwość wchodzenia w stan flow, a nie dbanie o prestiż czy chęć dominacji i rywalizacji, mogące szybko doprowadzić do wypalenia. Niemniej ważne są także zdolności abstrakcyjno-logiczne czy matematyczne, dokonywanie racjonalnych decyzji, ale i kompetencje kooperacyjne i umiejętność komunikacji (szczególnie, jeśli pracujemy w zespole).
Być kobietą
Kobiety, generalizując, częściej wybierają kierunki humanistyczne i zawody wymagające kontaktów interpersonalnych. Wynika to z ich wyższego od mężczyzn poziomu kompetencji społecznych i inteligencji emocjonalnej, na którą składają się zarówno między innymi zdolność do empatii, rozumienia i rozpoznawania emocji innych ludzi, jak i rozpoznawania, rozumienia, akceptowania, kontrolowania i wyrażania emocji własnych. W porównaniu do mężczyzn są bardziej serdeczne, altruistyczne, prostolinijne i ustępliwe. Cechują się także obowiązkowością, podczas gdy panowie są bardziej asertywni i mają wyższe poczucie własnych kompetencji. Wiele tych cech ma swoje źródło w budowie mózgu, który u kobiet posiada więcej połączeń między dwiema półkulami i przyczynia się do ich większej zdolności do współpracy. Dzięki temu możemy zaobserwować tzw. kobiecą intuicję, wyższe zdolności werbalne, zależność od emocji, zauważanie większej ilości szczegółów. Nie mniejsze znaczenie wybierania przez kobiety kierunków humanistycznych mają uwarunkowania kulturowe i społeczne, wedle których rolą kobiety jest bycie dobrą matką, żoną i gospodynią – czyli jednym słowem, osobą opiekującą się. Każdy jest jednak inny, dlatego warto porzucić stereotypowe myślenie i rozważyć zalety zatrudnienia kobiet w branży IT, a przy tym tworzenia zespołów mieszanych.
Różnorodność ma swoje zalety
Napisane wyżej hasło „porzucić stereotypowe myślenie” brzmi prosto w teorii. To uproszczone przeświadczenie jest jednak w naszym myśleniu głęboko zakorzenione. Ma to wpływ na postrzeganie kobiet jako osób, które nie sprawdzą się w naukach ścisłych czy w rozwoju nowych technologii, i które nie powinny zabiegać o tytuły profesorskie lub nagrodę Nobla. To skutkuje umniejszaniem ich umiejętności, a nawet płacy, będącej często niższą w porównaniu do płacy mężczyzny na tym samym stanowisku. Jednak utalentowane panie mogą wnieść do firmy o profilu IT o wiele więcej niż tylko wiedzę i umiejętności.
Ich wyższa niż u mężczyzn inteligencja emocjonalna i rozwinięte kompetencje społeczne sprawią, że kobieta nie tylko zatroszczy się o dobry kontakt z klientem i zrozumie jego potrzeby, ale też, przykładowo, po napisaniu programu czy stworzeniu gry, będzie umiała ten produkt „sprzedać”. Zrozumienie oczekiwań usługobiorcy, cierpliwe wysłuchanie go, ustalenie realnych terminów, a także wytłumaczenie, że nie wszystko jest możliwe do wykonania – to wszystko zadania, jakie można powierzyć kompetentnej kobiecie, która zadba o profesjonalny wizerunek firmy (często lepiej niż zamknięty w sobie i przekonany o swoich niesamowitych umiejętnościach mężczyzna). Rekrutując do zespołu płeć żeńską, mamy także szansę na poprawę atmosfery między pracownikami, przekładającej się na efektywność pracy. Jak wynika z rankingu Lady Geek 2015 Global Empathy Index firmy, w których rozwinięta jest empatia (będąca jednym z komponentów inteligencji emocjonalnej), osiągają wyższe zyski i mają większą produktywność. Co ciekawe, w czołówce znaleźli się giganci z Doliny Krzemowej, tacy jak Microsoft, Facebook, Alphabet (Google) czy Apple.
Zgrany zespół
Rozważając zatrudnienie kobiety w branży IT, warto zadać sobie pytanie, które powinno paść przy tworzeniu jakiegokolwiek zespołu: „czy osoby, które zatrudniam będą potrafiły ze sobą współpracować i stworzą tzw. dream team?”. Wiedza, a przede wszystkim umiejętności w branży informatycznej są bardzo ważne, ale jeszcze ważniejsze jest to, czy nasi pracowni będą potrafili tym doświadczeniem się między sobą dzielić i wzajemnie się uzupełniać. Dlatego przy rekrutacji warto rozważyć skorzystanie z psychodiagnostyki, czyli badania predyspozycji psychologicznych za pomocą testów i kwestionariuszy. Wyniki pozwolą nam nie tylko dopasować daną osobę do wymagań stanowiska (co ma wpływ na jej efektywność, dobrostan i zmniejsza ryzyko absencji, chorób, a nawet rezygnacji z pracy), ale też stworzyć współgrające ze sobą zespoły profesjonalistów. Psychodiagnostyka jest także pomocnym narzędziem przy planowaniu spersonalizowanych szkoleń czy alokacji pracowników.
Wiele argumentów przemawia za zatrudnianiem płci żeńskiej w branży IT. Nie tylko mogą one podnieść poziom empatii firmy, ale też zadbać o dobrą atmosferę pracy i profesjonalny kontakt z klientem. Niemniej istotne jest dopasowanie każdego pracownika do wymagań stanowiska, ale i tworzenie zgranych zespołów, w czym pomocna okazuje się psychodiagnostyka. Zadowolony, efektywny, współpracujący i kompetentny pracownik, to przepustka do sukcesu każdej firmy.
_________________________________________________________________________________________________________________
Joanna Niedziela
Psycholog specjalizujący się w obszarze pracy i stresu. Współzałożycielka Pracowni Różnic Indywidualnych, firmy zajmującej się psychodiagnostyką w oparciu o testy i kwestionariusze. Redaktor naczelna internetowego Magazynu Przestrzeń, skupiającego się wokół tematów związanych z psychologią, kulturą i sztuką.