Sytuacja kobiet w IT w 2024 roku
15.11.20186 min
Grzegorz Ogórek
PwC

Grzegorz OgórekTax ManagerPwC

Podatek exit tax w IT - kto zapłaci?

Zobacz, w jakich sytuacjach masz obowiązek zapłacić podatek od osób przenoszących za granicę swoje przedsiębiorstwa i prywatny majątek. Tłumaczymy na konkretnych przykładach w IT.

Podatek exit tax w IT - kto zapłaci?

Exit tax to nowy podatek od niezrealizowanych zysków, wprowadzony do polskich przepisów PIT. W stosunku do spółek kapitałowych został wymuszony przez Dyrektywę Unii Europejskiej. W Polsce fiskus zdecydował się na rozszerzenie zakresu zastosowania tego podatku i objęcie nim także osób fizycznych.  W jakich przypadkach nowy podatek będzie miał zastosowanie i kogo będzie dotyczył?

Ze względu na niejasność przepisów na dzień dzisiejszy jest bardzo dużo wątpliwości interpretacyjnych. Ogólnie rzecz biorąc exit tax dotyczy firm przenoszących swój majątek za granicę lub osób, które za granicę się przenoszą, opuszczając Polskę. Jest to swoistego rodzaju „opłata” za utratę możliwości opodatkowania przez Polskę majątku polskiego podatnika.

W Polsce zastosowanie exit tax w stosunku do osób fizycznych może występować w dwóch przypadkach:

  • przeniesienia składnika majątku związanego z działalnością gospodarczą za granicę
  • zmiany rezydencji podatkowej (głównie w wyniku wyjazdu za granicę Polski)


W praktyce najszersze zastosowanie będzie miał ten drugi przypadek - tj. zmiana rezydencji podatkowej. Stawka podatku to 19% - też dla osób fizycznych. W pewnych przypadkach może wynieść 3% (tj. kiedy nie ustala się kosztów uzyskania przychodu np. przy ryczałcie ewidencjonowanym).

Warunki zastosowania exit tax 

Podatek ten będzie miał zastosowanie do osób, które wyjeżdżając z Polski tracą polską rezydencję podatkową. Jednocześnie w wyniku tego Polska traci możliwość opodatkowania dochodu ze zbycia majątku takiej osoby. Jednak - aby exit tax wystąpił - dana osoba musi być polskim rezydentem podatkowym przez okres co najmniej pięciu lat przed dniem utraty rezydencji (w praktyce najczęściej wyjazdu z Polski) w okresie 10-letnim.

Jaki majątek obejmuje exit tax przy zmianie rezydencji podatkowej?

Exit tax ma zastosowanie wyłącznie do majątku takiego jak: „udział” w spółce osobowej (np. jawnej, komandytowej), udziały, akcje i inne papiery wartościowe, pochodne instrumenty finansowe oraz tytuły uczestnictwa w funduszach kapitałowych. Dotyczy to również programistów, gdyż sporo osób zajmujących się programowaniem posiada udziały w różnych spółkach, jest właścicielami firm. Nie są to więc wszystkie składniki majątkowe jak np. zgromadzone oszczędności czy nieruchomości.

Istotne przy tym jest, że przepisy nie mówią wyłącznie o majątku posiadanym w Polsce, ale posiadanym gdziekolwiek. Zatem jeśli nawet ktoś posiada akcje spółki za granicą, np. w USA, Francji, Niemczech i wyjeżdża z Polski, to wartość tych akcji też podlega exit tax w Polsce.

Limit wartości majątku przy exit tax

Dodatkowo warunkiem zastosowania exit tax do osób fizycznych jest wartość majątku przekraczająca 4 mln PLN. Ale uwaga - przepisy na dzień dzisiejszy nie przewidują wprost takiego progu w przypadku zmiany rezydencji podatkowej. Teoretycznie zatem, przy zmianie rezydencji podatkowej, niezależnie od wartości posiadanych np. akcji/udziałów exit tax i tak może mieć zastosowanie.

Wydaje się, że intencją ustawodawcy było zastosowanie takiego limitu też przy zmianie rezydencji podatkowej. Wygląda to na niedopatrzenie legislacyjne, które - miejmy nadzieję -  będzie odpowiednio naprawione następną nowelizacją przepisów lub wyjaśnione w interpretacji ogólnej Ministra Finansów.

Utrata rezydencji podatkowej

Rezydencja podatkowe to miejsce zamieszkania dla celów podatkowych. W Polsce ustala się ją w oparciu o spełnienie jednego z warunków:

  • pobyt w Polsce ponad 183 dni (6 miesięcy) w roku
  • silniejsze powiązania ekonomiczne z Polską
  • silniejsze powiązania personalne z Polską


Nie wchodząc w głębszą analizę pojęcia i warunków rezydencji można przyjąć, że jeśli dana osoba wyjeżdża z Polski na dłuższy okres (szczególnie z najbliższą rodziną), to raczej traci polską rezydencję podatkową. Może też się okazać, że mimo spełniania warunków do uznania za polskiego rezydenta podatkowego (np. ktoś przebywał w Polsce dłużej niż 183 dni), to i tak może ją utracić, ze względu na zastosowanie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Rezydencja podatkowa wiąże się z tzw. nieograniczonym obowiązkiem podatkowym, czyli koniecznością wykazywania i opodatkowania wszystkich światowych dochodów przez podatnika w kraju rezydencji.

Exit tax ma zastosowanie tylko do osób, które przez pięć lat były polskimi rezydentami podatkowymi w okresie 10-letnim. Oznacza to, że jeżeli ktoś był w Polsce w ciągu 10 lat w różnych okresach rezydentem podatkowym przez łącznie pięć lat (bez względu na przerwy), to exit tax może mieć do niego zastosowanie.

Utrata możliwości opodatkowania majątku przez Polskę

Utrata możliwości opodatkowania dochodu ze zbycia składnika majątku podatnika może mieć miejsce w stosunku np. do udziałów i akcji dla osoby wyjeżdżającej z kraju. Przy zmianie rezydencji podatkowej Polska generalnie utraci możliwość ich opodatkowania na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartych z innymi krajami.

Sposób obliczania exit tax

Na dzień przed zmianą rezydencji przyjmuje się, że nastąpiło fikcyjne zbycie składnika majątku (np. udziałów/akcji), co do którego Polska traci prawo opodatkowania. Na ten dzień wylicza się fikcyjny dochód (przychód pomniejsza o koszty). Od tego wirtualnego dochodu trzeba zapłacić podatek według stawki 19%.

Nieważne przy tym jest czy te akcje/udziały zostaną potem kiedykolwiek sprzedane i czy w przyszłości (jeśli nastąpi faktyczna sprzedaż) będzie strata, a nie zysk.

Może też dojść do podwójnego opodatkowania dochodów, ponieważ inne kraje przy faktycznej sprzedaży tego majątku niekoniecznie mogą pozwolić na odliczenie zapłaconego w Polsce exit tax od wirtualnego dochodu. Wtedy dodatkowo przy faktycznej sprzedaży majątku trzeba zapłacić pełny podatek za granicą.

Jeśli osoba, która zapłaciła exit tax przy wyjeździe, wróci w przeciągu pięciu lat do Polski (i zostanie polskim rezydentem podatkowym), to fiskus może oddać zapłacony już podatek po powrocie.

Typowy przykład zastosowania exit tax

Polak mieszkający od lat w kraju posiada akcje w polskich i zagranicznych spółkach o wartości 5 mln zł. Wyjeżdża do USA i traci polską rezydencję podatkową (zostaje rezydentem w USA). Ponieważ Polska straci możliwość opodatkowania tych akcji (ze względu na zapisy umów o unikaniu podwójnego opodatkowania) musi zapłacić 19% podatek do polskiego fiskusa od fikcyjnej sprzedaży tych akcji. Przy sprzedaży akcji kolejny raz zapłaci podatek od faktycznego dochodu w USA.

Wyobraźmy sobie przypadek programisty - na dzień dzisiejszy pracującego w Polsce i posiadającego zarejestrowaną działalność gospodarczą - który otrzymuje propozycję i decyduje się na wyjazd - półtoraroczny, zagraniczny kontrakt. Co powinien wiedzieć na tematy związane z podatkami? Gdzie będzie swoje podatki płacił?

Scenariusze są dwa: przeniesienie za granicę składnika majątku związanego ze swoją działalnością lub/i utrata polskiej rezydencji podatkowej.

Przypadek pierwszy, który wydaje się bardzo rzadki w praktyce. Wyjeżdżając z Polski programista przenosi za granicę składniki majątku związanego z prowadzoną działalnością. Ich wartość przekracza kwotę 4 mln zł. Trudno wyobrazić sobie, jakie składniki majątku może przenosić za granicę, wyjeżdżając na 1,5-roczny kontrakt.

Przypadek drugi: wyjeżdżający z Polski programista traci rezydencję podatkową w Polsce. To akurat często spotykana sytuacja. W tym przypadku możemy mówić już o exit tax - pod warunkiem, że programista posiada udziały, akcje lub inne papiery wartościowe w Polsce lub za granicą. Zakładając, że Polska traci możliwość ich opodatkowania, programista przenosząc się za granicę powinien zapłacić 19% podatek od hipotetycznego dochodu z posiadanych udziałów/papierów wartościowych, tak jakby dokonywał ich sprzedaży. Niestety, nie ma jasności, czy limit 4 mln zł ma do niego zastosowanie. Zakładając, że exit tax jest w takich przypadkach nielimitowany, powinien zapłacić podatek 19% od hipotetycznego dochodu - bez względu na wartość posiadanych udziałów/papierów wartościowych.

Gdzie i w jakim terminie zapłacić podatek? Kiedy oraz jaką składać deklarację podatkową? Tego do końca też nie wiadomo. Podobnie jak w przypadku niejasności związanych z zastosowaniem limitu 4 mln zł, przepisy odnoszą się tylko do sytuacji przeniesienia składnika majątku za granicę, ale nie do zmiany rezydencji podatkowej. W efekcie na dzień dzisiejszy nie wiadomo, kiedy powstaje obowiązek zapłaty podatku oraz kiedy składać i jakie zeznanie podatkowe przy zmianie rezydencji podatkowej przez programistę.

Podsumowanie

Warunki zastosowania Exit Tax przy utracie polskiej rezydencji podatkowej przez osobę fizyczną:

  • rezydent podatkowy w Polsce przez okres co najmniej pięciu lat (w 10-letnim okresie)
  • zmiana rezydencji podatkowej (np. wyjazd z kraju razem z rodziną na dłuższy okres, nabycie rezydencji podatkowej w innym kraju)
  • posiadanie majątku takiego jak np. akcje, udziały, wkład udziałowy w spółce osobowej (nie tylko w Polsce, ale też za granicą), wartość tego majątku teoretycznie nie ma znaczenia do zastosowania exit tax (nawet akcje o wartości 1 zł powodują opodatkowanie exit tax), ale miejmy nadzieję, że Minister Finansów potwierdzi, że limit 4 mln zł ma też tutaj zastosowanie oraz dokona stosowanych zmian w przepisach
  • przy zmianie rezydencji Polska traci możliwość opodatkowania dochodu ze zbycia tego majątku
  • co do zasady, podatek 19% jest obliczany od wirtualnego dochodu z fikcyjnej sprzedaży składnika majątku (np. akcji/udziałów)
<p>Loading...</p>